İçeriğe geç

Amerikan Basketbolunda Yeni Bir Soluk: ”Overtime Elite”

Overtime Elite sistemi, Amerikan basketbolunda oyuncu yetirmeye alternatif bir model sunuyor.

Amerikan spor yapılanmasının en önemli özelliklerinden biri, amatör ve profesyonel sporcuların çok keskin bir şekilde ayrılmış olmasıdır. Henüz ilkokuldan başlayan ve eğitim sistemi içerisine entegre edilmiş spor yapılanmasında kesinlikle profesyonel sporculara yer verilmez.

Sporcu-öğrencilerin ödeme dahi almayıp verilecek hizmet karşılığı yaptıkları küçük sponsorluk anlaşmaları bile sporcuların amatör statülerinin bozulmasına sebep olur. Dolayısıyla öğrenciler sağlanan eğitim burslarını kaybedip okul takımlarında oynayamama riski ile karşılaşırlar.

Profesyonel olan ‘majör ligler’ ise bu yapıdan beslenir ve en iyi sporcu-öğrencileri (çoğu zaman eğitim hayatına son vermelerine sebep olarak) ‘draft’ sistemi aracılığıyla kendi bünyelerine dahil ederler. Eğer sporcu bu liglere seçilecek kadar üst düzey değilse genelde NCAA sisteminde üniversitesini temsil etmeye devam eder ve mezun olduktan sonra iş hayatına atılır.

NCAA sistemi, oyuncuları amatör statüde tutabilmek için okullar tarafından sporculara verilen mali destek konusunu hayli sınırlamıştır. Bu anlamda sporcu-öğrencilere verilen eğitim bursları ve çeşitli masrafların karşılanması dışında çok kısıtlı bir destek ödemesi yapılır.

Günümüzde, ABD genelinde üniversitelerin sporcu-öğrencileri sayesinde yüz milyonlarca doları geçen yayın ve sponsorluk gelirleri elde etmeleri ancak karşılığında sporcuların bireysel sponsorluk dahi almalarının engellenmesi büyük bir tartışma konusudur.

Son yıllarda mahkemelere de taşınan bu konu, yavaş da olsa bir değişim geçiriyor. 2016 yılında dijital medya mecraları üzerinden spor yayıncılığı yapma amacıyla kurulan Overtime platformu, bu değişimde önemli bir rol üstlenecek gibi görünüyor.

NCAA düzeyinde basketbol sporuna odaklanan Overtime medya ağı, geride kalan beş senede birçok genç sporcunun NBA’e geçişinde görünürlük anlamında büyük destek sağladı. NBA yıldızı Kevin Durant ve eski NBA Komisyoneri David Stein’in ortaklarından olduğu şirketin en devrimsel adımı ise Mart 2021’de kurulan ‘Overtime Elite’ basketbol ligi oldu.

Bu lig, NCAA sistemine entegre olmayan ve sporcuların Avrupa’daki gibi eğitim sisteminden bağımsız olan bir altyapı ligi şeklinde organize edildi.

Yeni sistemde, 16-18 yaş arasında lisede okuyan başarılı basketbolcular, profesyonel ekipler tarafından takip edilecek. İlk etapta başarılı bulunan 30 basketbolcu lige dahil edilip asgari $100.000 maaş ve şirket hissesi verilerek profesyonel statüye geçmeleri sağlanacak. Tabii bu durum sporcunun tam zamanlı basketbolcu olması sebbeiyle okulunu da bırakmasını gerektirecek.

Avrupa spor modelindekine benzer bir kulüp yapılanmasının olacağı bu sisteme hem NCAA hem de eğitim kurumları tarafından itirazlar gelmeye başladı bile. Overtime Elite başarılı olursa üniversitelerin yalnızca burs vererek bünyelerine kattıkları oyuncular, 1-2 sene üniversitede okuyup şanslarını NBA’de denemek yerine, henüz lisedeyken profesyonel basketbol kariyeri yapabilmek için bu yolu tercih edebilecekler.

Öte yandan, eğitim yerine profesyonelliği seçen bu sporcular arasında tutunamayanların geleceğinin ne olacağı ise ciddi bir soru işareti. Overtime Elite yetkilileri, oluşacak bu eğitim boşluğunun önüne Fransa’daki ‘akademi’ modeline benzer bir yapı kurgulayarak geçeceklerini belirtiyorlar. Yani sistem içerisinde eğitim desteği de verilecek. Ancak ABD’de hayli oturmuş bir eğitim-spor sistemi var. Dolayısıyla yapının etrafından dönecek bu tip hamleler ciddi riskler barındırıyor.

Son olarak, Overtime Elite sisteminin karşısındaki en önemli engelden bahsedelim. 2006’da değiştirilen NBA kuralı itibarıyla, liseyi bitiren basketbolcular 19 yaşına basana kadar (ya da liseyi bitirdikten sonra bir NBA sezonu boyunca) NBA kulüpleri tarafından imzalanamıyorlar. Yani draft sistemine dahil olamıyorlar.

Dolayısıyla böyle bir kısıtlama varken, liseyi dahi bitirmemiş olan Overtime Elite oyuncularının NBA sistemine nasıl dahil edilecekleri henüz tam olarak netleşmiş değil. Overtime yetkilileri ise önümüzdeki birkaç sene içerisinde NBA yönetiminin bahsi geçen kuralı kaldıracağını düşünüyorlar.

Özel bir girişim olan Overtime Elite, sistemi hayli zorlayan bir deneme olacak. Ama başarılı olması durumunda ulusal düzeyde müthiş bir büyüme potansiyeline sahip.