Süper Lig takımlarının yabancı futbolcu transferinde tâbi oldukları sınırlama kuralı yine değişti. Sınırın arttırılması konusunun tartışılması gerektiği kadar yapılan kural değişikliklerinin sıklığı da tartışılmalı.
Yeni kurala göre, Süper Lig kulüpleri 2020/21 sezonunun ikinci yarısında kadrolarında 14 (8+6) yabancı uyruklu oyuncu yerine 16 (8+8) yabancı uyruklu futbolcu bulundurabilecekler.
Öncelikle TFF websitesinde yayınlanan bu kararın resmi sebebini açıklamakla başlayalım. Federasyon yönetimi bu kararın sebebini, sezon ortasında değiştirdikleri bir başka kural olan ‘Covid-19 kaynaklı maç ertelemelerinin mümkün olmaması ve sahaya en az 9 oyuncu çıkaramayan kulübün hükmen mağlubiyet alması’ kuralına dayandırıyor.
Covid-19 protokolleri gereği, oynatamayacakları futbolcu sayıları artan kulüplerin, hükmen mağlubiyet kararına maruz kalmamaları için yabancı oyuncu sayısı sınırının arttırıldığı belirtiliyor. Ancak zaten Aralık ayında değişen ‘hükmen mağlubiyet’ kuralıyla birlikte kulüplerin kadrolarının 28’den 35’e çıkartılabileceği açıklanmıştı. Yani kulüplerin mağdur olmaması için ek oyuncu kontenjanı açılmıştı.
Bu noktada, yabancı oyuncu kuralını değiştirmenin kulüplere ek bir fayda sağlamayacağını düşünüyorum. Aksine, 2021/22 sezonu itibarıyla bu sınırın 12’ye indirileceği açıklanmışken kulüplere yeni yabancı oyuncularla sözleşme imzalama hakkı tanınması ilerleyen süreçte bu hakkı kullanan kulüpleri ciddi sıkıntıya sokacaktır.
İlerleyen sezonlarda kadrosundaki yabancı oyuncuların sayısını azaltmaya çalışacak kulüpler, oyuncularıyla anlaşamazlarsa ya çok büyük tazminat bedelleri ödeyerek bu sözleşmeleri feshedecekler ya da bu oyuncuları tescil edemeyip hiç oynatamadan ciddi maaşlar ödemek zorunda kalacaklar.
Ülke futbolumuzdaki yabancı oyuncu sorunsalını anlamlandırabilmek için futbolarena.com sitesinin hazırladığı aşağıdaki tabloya bir göz gezdirmek hayli faydalı olacaktır.
Kısaca özetlemek gerekirse, 2000’lerdeki ‘matematik formülü’ modelleri olan 6+2, 6+2+2, vb. sistemleri 2015 yılında geride bırakmış ve direkt ’14 yabancı’ kuralına geçmiştik. 2015-2020 yılları arasında kafalarımız rahattı. Sahada kaç yabancı oyuncu olacak, kulübede kaç, kadroda kaç diye düşünmeyi bırakmıştık.
2020/21 sezonu başında 14 oyuncu sınırına ek bir kısıtlama geldi ve kadroda kaç yabancı oyuncu olursa olsun ilk 11’de bunlardan en fazla 8’inin bulunabileceği, yani ‘8+6 kuralı’ getirildi. Ayrıca ileriye dönük olarak 14 oyuncu sınırının 2021/22’de 12’ye, 2022/23’te de 10’a indirileceği açıklandı. Kademeli olarak uygulanması planlanan bu değişiklik kararı, federasyonun ülke genelinde yerli oyuncu yetiştirilmesi hedefiyle de bağdaşıyordu. Ancak ani bir kararla 8+8 sistemine geçilmesi, bu hedeflerin gerçekçiliğinin de sorgulanmasına sebep oldu.
Yabancı oyuncu kuralının nasıl uygulanması gerektiği, dünya futbolunda sıkça tartışılan ve net bir cevaba ulaşılamamış bir konu. Önemli olan, her ligin kendi dinamiklerine ve hedeflerine göre ilgili kararları alması ve daha da önemlisi bu kararların arkasında durması. İngiltere Premier League gibi dünyanın dört bir yanından en iyi futbolcuları toplayıp bir ‘show’ yaratmak da bir hedeftir, Portekiz Primeira Liga gibi asıl hedefi yerli oyuncu yetiştirip dünya liglerine pazarlayan bir lig modeli yaratmak da bir hedeftir. Sistemleri birbiriyle karşılaştırmak yerine, her sistemi kendi dinamikleri ve hedefleri üzerinden değerlendirmek daha faydalı olacaktır.
Ülke futbolumuzun en büyük sıkıntısı, aslında kötü bir sisteme sahip olması değil, üzerinde nitelikli analiz yapabilecek kadar uzun sürelerde herhangi bir sisteme sabır gösterilmemesidir.